Verschillende instanties hebben al eerder hun zorgen uitgesproken over het huidige stelsel van (de bekostiging van) de onderwijshuisvesting in het primair en voortgezet onderwijs. De Algemene Rekenkamer gaat bijvoorbeeld hierop in in haar onderzoeksrapport ‘Scholen in het primair en voortgezet onderwijs. De praktijk gecheckt’. Ook de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en de brancheorganisatie PO-Raad hebben meerdere malen op deze problematiek gewezen.
De budgetten voor onderwijshuisvesting zijn namelijk nog steeds gebaseerd op verouderde kwaliteitseisen. Het budget voor onderwijshuisvesting (nieuwbouw, onderhoud en energie) is, behalve voor inflatiecorrectie, sinds 1997 slechts twee keer aangepast. Bovendien ging het daarbij om marginale aanpassingen. Het huidige budget is dus afgeleid van de eisen die in de jaren ’80 van toepassing waren. Sindsdien zijn de technische en kwaliteitseisen zoals met betrekking tot luchtkwaliteit, veiligheid en multifunctionaliteit van schoolgebouwen echter sterk veranderd, dat wil zeggen verhoogd.
De hogere eisen zijn niet doorberekend in de beschikbaar gestelde budgetten voor onderwijshuisvesting. Uit diverse onderzoeken blijkt dat deze budgetten (voor nieuwbouw en materiele instandhouding) dan ook ontoereikend zijn. Extra middelen zijn daarom noodzakelijk, ook omdat achterstanden in de onderwijshuisvesting nog ingehaald moeten worden. Volgens de VNG en PO-Raad gaat het om een achterstallig bedrag van gemiddeld € 425 miljoen per jaar in de komende tien jaar voor renovatie en (vervangende) nieuwbouw.
De VNG en PO-Raad hebben aandacht gevraagd voor het gegeven dat met de uitname van € 256 miljoen uit het gemeentefonds, er juist minder (in plaats van meer) geld beschikbaar is voor onderwijshuisvesting. Bovendien heeft het Rijk bij de herijking van het Gemeentefonds ook € 300 miljoen verschoven ten koste van het cluster educatie. In totaal gaat het dus een korting van € 550 miljoen volgens de VNG en PO-Raad. Voor gemeenten is het dus alleen maar lastiger geworden om voldoende middelen in de begroting vrij te maken voor onderwijshuisvesting. In de praktijk hebben verschillende gemeenten hun huisvestingsplannen naar beneden bijgesteld, uitgesteld, niet of niet volledig uitgevoerd.
De VNG en PO-Raad hebben aangegeven met een voorstel te zullen komen met mogelijke oplossingen om de genoemde knelpunten bij de onderwijshuisvesting aan te kunnen pakken. De planning is om dit voorstel voor oktober a.s. te publiceren.