Uit de septembercirculaire van 20 september jl. blijkt dat de gemeenten kunnen rekenen op een hogere algemene uitkering dan eerder verwacht. Dat is vooral een gevolg van de hogere rijksuitgaven waarop de gemeenten “meeliften”.

Trap op trap af
De algemene uitkering is namelijk voor een belangrijk deel afhankelijk van de ontwikkeling van de rijksuitgaven. Op grond van de normeringssystematiek (trap op trap af genoemd) hebben wijzigingen in de rijksuitgaven direct gevolgen voor de omvang van de algemene uitkering.

De jaarlijkse toe- of afname van de algemene uitkering, als gevolg van de genoemde normeringssystematiek, wordt het accres genoemd. De accresraming in de Miljoenennota resulteert voor de komende jaren in een hogere algemene uitkering ten opzichte van de meicirculaire. Zoals te zien is in de volgende figuur met de nieuwe accresstanden en een vergelijking met de stand uit de meicirculaire (bron: septembercirculaire van 20 september 2016)

BTW-Compensatiefonds
Vanaf 2015 leidt de ontwikkeling van het BTW-compensatiefonds en het bijbehorende plafond tot een toename of afname van de algemene uitkering als gevolg van het Financieel Akkoord Rijk/VNG/IPO. Bij de berekening van de uitkering van het Gemeentefonds wordt vastgesteld of de declaraties die de gezamenlijke gemeenten indienen bij het BTW-compensatiefonds onder het vastgestelde plafond blijven. Het eventuele restant wordt toegevoegd aan de algemene uitkering. Uit de Septembercirculaire blijkt dat de ruimte onder het plafond voor de jaren 2016 tot en met 2018 is afgenomen. Dat betekent een lagere toevoeging aan de algemene uitkering dan eerder werd aangegeven.

Herverdeling
Eerder is bekend gemaakt dat een nieuwe verdeling van het subcluster Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Stedelijke Vernieuwing (VHROSV) wordt doorgevoerd. Vooral plattelandsgemeenten gaan erop vooruit als gevolg van deze herverdeling. Wel is het effect minder groot dan in eerste instantie gedacht. De nieuwe verdeling houdt namelijk in dat de door de onderzoekers voorgestelde verdeling per 2017 opnieuw voor 33% wordt doorgevoerd. Hiermee komt het aandeel van de nieuwe verdeelformule samen met de wijzigingen per 2016 uit op 66%. Overigens betekent het gunstige effect voor de voordeelgemeenten een nadelig effect voor de nadeelgemeenten.

Decentralisaties Sociaal domein
Bij de budgettoedeling per 2015 werden verkeerde veronderstellingen gehanteerd. Dat had betrekking op groepen cliënten waarvoor gemeenten een vergoeding kregen maar geen kosten hadden omdat ze onder een andere regeling vielen. Naar aanleiding daarvan hebben de VNG (Vereniging van Nederlandse Gemeenten) en het ministerie van VWS (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) in het bestuurlijk overleg van 24 augustus jl. overeenstemming bereikt over het doorvoeren van mutaties in de integratie-uitkering Sociaal domein en wordt deze neerwaarts bijgesteld vanaf 2017.

Verder heeft het Rijk besloten om de eigen bijdragen Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning) te verlagen om meerpersoonshuishoudens waarbij één van de partners chronisch ziek is en daardoor niet kan werken, financieel tegemoet te komen. De gemeenten worden via de integratie uitkering Sociaal domein hiervoor gecompenseerd.

Decentralisatie- en integratie-uitkeringen
Het Rijk en de VNG hebben afspraken gemaakt over de nadere uitwerking van de decentralisatie-uitkering Verhoogde asielinstroom. In de circulaire wordt hierop nader ingegaan, waaronder de verdeling van de middelen op basis van de realisatiecijfers van het aantal gehuisveste vergunninghouders over het eerste halfjaar van 2016. De middelen worden aan de gemeenten ter beschikking gesteld in de vorm van een decentralisatie-uitkering, naar rato van het daadwerkelijk aantal geplaatste vergunninghouders in de desbetreffende gemeente.

Vanaf 2018 komt de decentralisatie-uitkering Versterking peuterspeelzaalwerk te vervallen. De beëindiging is onderdeel van het wetsvoorstel Harmonisatie peuterspeelzalen en kinderdagopvang.

Het aantal beschut werkplekken dat gemeenten sinds 1 januari 2015 hebben georganiseerd, is sterk achtergebleven bij de verwachtingen. Het Rijk wil met een bonus gemeenten stimuleren daadwerkelijk beschut werkplekken te realiseren en in stand te houden. Op grond daarvan kunnen gemeenten over de periode 2015 tot en met 2019 in aanmerking komen voor een financiële stimulans per gerealiseerde beschut werkplek op grond van de Participatiewet.

Meer details zijn te lezen in de volledige Septembercirculaire. Die is onder andere te vinden op de website van de Rijksoverheid en de VNG.