Een integere overheid is een noodzakelijke voorwaarde voor het goed functioneren van het openbaar bestuur. Aandacht voor dit onderwerp neemt steeds toe, ook als onderdeel van interne audits. Wat doet de gemeente aan het voorkomen en opsporen van niet-integer gedrag. Integriteit heeft met gedrag te maken. Denk hierbij aan fraude, corruptie, intimidatie en ambtsmisbruik. De gemeente heeft een veelheid aan taken, die in dit kader bijzonder kwetsbaar zijn. Denk bijvoorbeeld aan de vergunningverlening, handhaving, milieutaken en het verlenen van subsidies om maar enkele te noemen.
Online gratis tool
De IntegriteitsWijzer is een gratis online tool, beschikbaar gesteld door het Huis voor Klokkenluiders. Organisaties kunnen aan de hand van gerichte vragen hun integriteitsbeleid evalueren. Dit om integriteitsschendingen te voorkomen en maatregelen te ontwikkelen om zich verder te professionaliseren.
De tool is opgesteld na een verkenning van het Huis voor Klokkenluiders waaruit bleek dat het integriteitsbeleid van Nederlandse organisaties vaak tekortschiet. De online vragenlijst van 35 vragen is onderverdeeld in 7 thema’s:
- Leiderschap & strategie
Vindt de leiding integriteit een belangrijk onderwerp, geeft zij het goede voorbeeld?
- Waarden & normen
Hoe staat het met het geheel van geschreven en ongeschreven regels binnen de organisatie?
- Regels & procedures
Wordt de organisatie voldoende ondersteund door formele regels en procedures?
- Personeel & cultuur
Is integriteit een onderdeel van de werving- en selectieproces? Is er voldoende zorg voor het ethische klimaat en de organisatiecultuur?
- Melding & handhaving
En als het dan toch mis gaat, worden meldingen adequaat opgepakt?
- Communicatie & verantwoording
Is er voldoende monitoring van het integriteitsbeleid voor de bewaking van de voortgang en de werking? - Planning en coördinatie & borging
Integriteitsbevordering vraagt om een integrale benadering in plaats van incident gedreven.
Resultaat is, per categorie, een score en advies over verbeterpunten. De integriteitsfunctionaris of compliance-officer kan een (beperkt) aantal collega’s, die zicht hebben op het integriteitsbeleid van de organisatie, uitnodigen om de vragenlijst in te vullen. Hierbij kan gedacht worden aan collega’s die werkzaam zijn bij de afdeling personeelszaken, juridische zaken, financiën, audit, beveiliging, ICT, alsmede vertrouwenspersonen en leden van de ondernemingsraad. Het door meerde collega’s laten invullen kan en opmaat zijn ‘voor een gezamenlijk geformuleerde probleemanalyse en -aanpak’.
Dus in het kader van de periodieke beoordeling van het fraude- en integriteitsbeleid van uw gemeente kan het geen kwaad om deze tool onder de aandacht te brengen dan wel de resultaten van de ingevulde integriteitswijzer te bespreken.