De Commissie toekomst  accountancysector (CTA), die op 1 januari 2019 door de minister van Financiën is ingesteld, heeft haar voorlopige bevindingen in een tussenrapport op dinsdag 1 oktober gepubliceerd. De taak van de CTA is kort gezegd, maatregelen te onderzoeken om de kwaliteit van de wettelijke accountantscontrole duurzaam te verhogen. Een ieder kan deze maand nog op het rapport reageren, waarna het rapport formeel zal worden aangeboden aan minister Hoekstra.

In 11.1 (“Geen aanwijzingen voor te beperkte concurrentie”) van het rapport wordt ingegaan op de problematiek van gemeenten bij het vinden van een accountant, mede doordat de grote kantoren zich al enkele jaren terugtrekken uit de gemeentemarkt. De commissie constateert dat in het bijzonder in het publieke domein een gebrek aan keuze wordt ervaren bij het vinden van een accountant voor de opdracht voor de wettelijke jaarrekeningcontrole.

Om te voorkomen dat gemeenten er niet in slagen om een accountant aan te stellen om de boeken te controleren adviseert de commissie de toezichthouder of de meest betrokken minister een aanwijzingsbevoegdheid te geven, waarbij een accountantsorganisatie aan een gemeente wordt toegewezen, wanneer deze er niet in slaagt om een accountant te contracteren. Van deze bevoegdheid om een accountant op te dragen de wettelijke controle uit te voeren kan alleen sprake zijn als de gemeente er al het redelijke aan heeft gedaan om een accountant aan te stellen. Hierbij kan gedacht worden aan “het beschikbaar stellen van een redelijk honorarium” en “de bereidwilligheid tonen om redelijke aanpassingen te doen aan de interne beheersing”.

Overheidsaccountant?

De commissie gaat in haar rapport ook in op de wenselijkheid om gemeenten van overheidswege te laten controleren. In het “verre” verleden was daar het “Verificatie bureau van de VNG” en ook heden ten dage hebben Amsterdam en Den Haag nog een eigen accountantsdienst.  De commissie is van mening dat met een aanwijzingsbevoegdheid, hetgeen zij adviseert, kan worden volstaan. Zij begrijpt dat het voor gemeenten aantrekkelijk kan zijn om de controle te beleggen bij een overheidsaccountant, bijvoorbeeld vanwege de afwezigheid van een winstoogmerk. En daar voegen we aan toe: vanwege de specialisatie en branchekennis, die aan een overheidsaccountant kan worden toegekend.

De commissie ziet bezwaren ten aanzien van het in concurrentie treden van een publieke aanbieder met private partijen (markt- en overheid problematiek). Daarnaast stelt ze vast dat vertegenwoordigers van gemeentelijke controlecliënten dit voorstel hebben afgewezen.